Oryginalne spojrzenie na historię Łodzi zaproponował Błażej Ciarkowski (niepraktykujący – jak wspomina Wydawca) architekt i historyk architektury, autor publikacji poświęconych architektom i architekturze, adiunkt w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Łódzkiego.
Jak wspomina sam autor – „Łódź. Ziemia wymyślona” to moja podróż przez historie Łodzi. Historie, a nie historię, bowiem było ich wiele, niemal tyle, ile osób, które podjęły się niełatwego zadania „opowiedzenia miasta”. To wędrówka przez gąszcz legend, mitów, historycznych faktów, prawd i półprawd. Wędrówka po mieście, które istnieje na tyle, na ile istnieją postaci je opisujące.
Błażej Ciarkowski wybrał siedem miejsc (ulic, dzielnic) z łódzkiej mapy i każdemu z nich poświęcił jeden rozdział. Rozdział, będący podróżą w czasie z przystankami zaplanowanymi w latach znaczonych istotnymi dla opisywanego punktu wydarzeniami. A wyprawę każdorazowo rozpoczyna w roku 1896.
Architektura jest w tej książce tłem dla całej opowieści. Odwiedzamy Dworzec (Łódź- Fabryczna), ulice: Piotrkowską, Spacerową, Ogrodową, skrzyżowanie Wschodniej i Południowej, Bałuty i Polesie. A opisywane okolice są pretekstem do stworzenia galerii łódzkich postaci – tych bardziej i mniej chwalebnych.
Łatwo wyczuwa się, że Ciarkowski to łodzianin zaangażowany – zarówno w historię, jak i teraźniejszość swojego miasta. Z dość krytycznym, czasem pesymistycznym, spojrzeniem na współczesność. Jednak subiektywność opinii jest prawem autora, a Ciarkowski pisze na tyle ciekawie, że raczej zmusza do zastanowienia nad swoimi opiniami niż nimi irytuje.
Jednym mankamentem książki jest, moim zdaniem, brak pointy w niektórych historiach, co niezorientowanych w niuansach mniej znanych epizodów dziejowych może wprowadzać w błąd. To jednak szczegół niezmieniający faktu, że po publikację Błażeja Ciarkowskiego zdecydowanie należy sięgnąć. To zajmująca, ciekawa, a przede wszystkim bardzo dobra lektura.
Błażej Ciarkowski „Łódź. Ziemia wymyślona”
Wydawnictwo W.A.B., 2024
Krzysztof Komorek